فرش قشقایی چیست؟ فرش قشقایی یکی از نمادهای اصالت و زیبایی هنر قالیبافی در میان ایرانیان می باشد که با توجه به مشخصات ساختاری و همینطور ویژگی های منحصر به فردی که دارد، توانسته توجه بسیاری از افراد در سراسر جهان را به خود جلب نماید. آنچه که فرش قشقایی را تبدیل به فرشی با طراحی منحصر به فرد کرده است، تنوع در طراحی و بافت با استفاده از رنگ های طبیعی می باشد. در ادامه این مقاله قصد داریم به جزئیات مرتبط با فرش قشقایی بپردازیم.
تاریخچه فرش قشقایی
ایل قشقایی یکی از ایل های بزرگ در ایران است که مخلوطی از قبیله هایی با ریشه های قومی گوناگون ترک، لر، کرد و عرب می باشد اما اغلب قشقایی ها ریشه ترک دارند.
مرکز اصلی ایل قشقایی، استان فارس می باشد؛ البته با توجه به وسعت اراضی که دارند، در برخی دیگر از استان ها شامل کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری، خوزستان، اصفهان و بوشهر نیز ساکن هستند. منظور از فرش قشقایی، فرش هایی هستند که در استان فارس بافته می شوند.
فرش هایی که زنان قشقایی در گذشته از پشم گوسفندان می بافتند، برای رفع نیاز آن ها در طول سال بوده است. اما به تدریج توجه بسیاری دیگر از مردم در دیگر نقاط ایران را به خود جلب نمود. به طوری که امروزه مردم روستاها و شهرهای این نواحی، از بافت فرش قشقایی به عنوان یک منبع درآمد استفاده می کنند.
ویژگی های فرش قشقایی
فرش های قشقایی مشابه با دیگر فرش ها دارای برخی مشخصات می باشند که ویژه و خاص آن ها است و این دسته از فرش ها را از دیگر نمونه ها متمایز می کند. در ادامه پیرامون مهم ترین ویژگی های فرش قشقایی توضیحاتی را آورده ایم.
طرح و نقشه قالی قشقایی
اصلی ترین و بارزترین مشخصه فرش های دستباف قشقایی، نقشه و طرح های به کار رفته در این دسته از قالی ها است.
در ابتدای گسترش قالی باقی در میان عشایر، زنان از هیچ گونه طرح و نقشه ای برای بافت فرش ها استفاده نمی کردند. به طوری که بر اساس طبیعت منطقه محل زندگی خود، آداب و رسوم هایی که داشته اند و همینطور با استفاده از قوه تخیل، قالی و قالیچه های دستباف را می بافتند. به همین دلیل هیچ دو فرشی که در این منطقه بافته می شد، عینا مشابه با یکدیگر نبودند.
البته زنان عشایری امروزه نیز به همین صورت اقدام به بافت فرش می کنند. به طوری که اغلب آن ها از سنین کودکی بافت قالی را می آموزند و سعی می کنند با پیروی از طرح و نقشه های سنتی و قدیمی و همینطور با استفاده از روش ذهن بافی، با به کار گیری خلاقیت و علاقه مندی های خود، اقدام به بافت فرش کنند.
الیاف فرش دستباف قشقایی
الیاف به کار رفته در فرش های قشقایی شامل یکی از چهار موارد پنبه، پشم، ابریشم و کرک می باشد. در این میان پشم و پنبه در اغلب فرش های قشقایی استفاده می شوند.
البته در برخی مناطق شهری و روستایی، به دلیل عدم دسترسی راحت به پشم و همینطور برای بالاتر بودن ظرافت بافت قالی و قالیچه، از الیاف پنبه ای و ابریشمی نیز استفاده می گردد. فرش هایی که با این الیاف تولید می شوند، قیمت بالاتری دارند.
رنگ بندی قالی قشقایی
در بافت فرشهای قشقایی از رنگ های طبیعی استفاده می گردد، به همین دلیل ضمن داشتن کیفیت بالا، زیبایی منحصر به فردی نیز دارند. برای ایجاد رنگ های طبیعی این دسته از فرش ها از گیاهانی شامل روناس، نیل، پیاز و … استفاده می شود.
با اینکه رنگ های استفاده شده در فرش های قشقایی با هزینه بالاتری همراه هستند، اما دارای ویژگی هایی شامل شفافیت، ماندگاری بالا، مقاومت و پایداری در برابر نور، مقاومت در برابر رطوبت و … نیز می باشند.
اصلی ترین رنگ به کار رفته در فرشهای قشقایی، رنگ قرمز تند سرخ فام و معروف به رنگ گلی می باشد. همینطور رنگ های آبی، سفید، کرم و قهوه ای نیز در این دسته از فرش ها دیده می شود.
نوع بافت فرش دستباف قشقایی
قالی های قشقایی با گره های متقارن (ترکی) و گره های نامتقارن (فارسی) بافته می شوند. اغلب این دسته از فرش ها نرم، ظریف و نازک هستند که اصلی ترین تفاوت آن با دیگر فرش های ایرانی است.
با توجه به نوع باکیفیت بافت وهمینطور عدم استفاده از گره های تقلبی و به کارگیری دو پود در هر رج، فرشهای دستباف قشقایی در اثرگذشت زمان و استفاده بیشتر از آن ها، دچار افت کیفیت نمی شوند و ارزش آن ها کم نمی شود.
همینطور بر خلاف دیگر فرش های ایرانی که دارهای عمودی دارند، در این فرش ها از دارهای افقی استفاده می گردد. این موضوع به دلیل زندگی عشایری در درون چادر است، به طوری که قشقایی ها دارهای افقی را بر روی سطح زمین قرار می دهند و سپس بافنده بر روی آن ها می نشیند و بافتن را آغاز می کند.
فرش قشقایی از باکیفیت ترین فرش های ایرانی است که در آن از رنگ های طبیعی استفاده شده است و بسیار نرم، ظریف و نازک هستند. در کشورهای اروپایی این فرش به عنوان یک قالی هنری جذاب و زیبا شناخته می شود و از استحکام بالایی در بافت برخوردار می باشد.
یکی از مزیت های فرش قشقایی این است که هر چه بیشتر مورد استفاده و مصرف قرار بگیرد، به همان اندازه به ارزش آن اضافه می گردد. به طوری که مشابه با طلا نه تنها از قیمت و بهای آن کم نمی شود، بلکه قیمت آن در حال افزایش است.
ما در این مقاله سعی کردیم به مهم ترین موضوعات در مورد فرش قشقایی اشاره کنیم. امیدواریم مطالعه آن برای شما مفید واقع شود. در صورتی که در مورد این فرش سوالات بیشتری دارید، حتما در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
