فرش افغان و یا قالی های افغان دسته ای از فرش های دستباف هستند که بیشتر در شمال و غرب افغانستان تولید می شوند. این فرش ها هنر اقوام مختلف و مردم بومی افغانستان (پشتوها) و همینطور قومیت های ترکمن که در دهه 20 میلادی به افغانستان مهاجرت کرده اند، را به تصویر می کشد. در صورتی که مایل هستید با جزئیات بیشتری از فرش افغان آشنا شوید، در ادامه این مقاله از وبسایت فرش اردهال مشهد همراه ما باشید.
تاریخچه فرش افغان
همانطور که از نام این فرش مشخص است، فرش افغان محصول کشور افغانستان می باشد. اغلب فرش های افغان در ولایات شمالی این کشور شامل اندخوی در فاریاب، بلخ، قندوز، سمنگان و شبرغان تولید می گردند.
در افغانستان گروه ها و قومیت های زیادی وجود دارند که هر یک فنون طراحی و بافت فرش خود را دارند؛ به همین دلیل فرش افغان محدود به یک نوع نقش فرش خاص نمی باشد.
با اینکه افغانستان از سمت مرز غربی با کشور ایران همسایه است، اما فرش هایی که در این منطقه بافته می شوند، از نظر رنگ، طرح، بافت و … شباهتی به فرش های ایرانی ندارند و بیشتر شبیه به فرش های تولید شده در آسیای مرکزی هستند. لازم به ذکر است که فرش هایی مشابه با فرش افغانستان در کشورهای ایران، پاکستان و آسیای میانه نیز تولید می گردد.
فرش های افغانستان معمولا در دو نوع فرش ترکمنی و فرش بلوچی بافته می شوند که همانطور که گفته شد، هر دو نوع فرش از نظر رنگ، طرح، بافت و … مشابه به فرش های قبلیه ای آسیای میانه می باشند.
فرش افغان معمولا در رنگ های قرمز تیره و با نقوشی از رنگ سیاه و یا آبی و گاهی با رنگ هایی از عاج یا سبز بافته می شوند.
از مشهورترین و منحصر به فرد ترین فرش های افغانستان، فرش ادرسکن است که در استان هرات بافته می شود. از ویژگی های این فرش، داشتن طرح های کشیده و عجیب از انسان و حیوانات می باشد.
ویژگی‌ها و تکنیک های بافت فرش افغان
فرش افغان در کیفیت های متفاوتی از نظر بافت شامل درشت تا متوسط بافته می شود. در تولید این دسته از فرش های افغانستان شامل فرش های پشمی نمدی، فرش های تخت بافت بدون پرز و فرش های پرزدار و گره دار از مواد اولیه ای شامل پشم، پنبه و ابریشم استفاده می گردد.
در بافت فرش های افغانستانی معمولا از گره های ایرانی استفاده می شود و گره رایج در آن ها گره فارسی و یا گره نامتقارن می باشد.
رنگ غالب در فرش افغان، قرمز خیلی تیره و مسی و در فرش های جدید معمولا قرمز شرابی است. تار و پودر و پرز و چله پشمی و جنس آن ها معمولا براق می باشد.
فرش های افغان معمولا بر روی دارهای افقی بافته می شوند؛ اما در فرش های جدید از دارهای عمودی نیز استفاده می گردد.
انواع پشم در قالی های افغانی
در تولید فرش افغان از چهار نوع پشم استفاده می گردد. در ادامه پیرامون رایج ترین فرش های مورد استفاده در فرش افغان توضیحاتی را آورده ایم.
پشم غزنی
پشم غزنی، پشم معروفی می باشد که در فرش های افغان استفاده می گردد. این نوع پشم از ناحیه غزنی می آید اما فقط به این منطقه نیز محدود نمی گردد. آنچه که پشم غزنی را از دیگر پشم ها متمایز می کند، فرآیند ریسندگی آن است. به طوری که این پشم ها را پس از بریدن و شستن با دست می ریسند. در فرآیند ریسندگی دستی، صنعتگران سعی می کنند، این نخ ها را بسیار نازک کنند.
فرش های افغانی که از پشم غزنی ساخته می شوند، بسیار بادوام، زیبا و با جلوه ای بسیار متمایز هستند. اما موضوعی که وجود دارد، این است که سطح این دسته از فرش ها نسبت به قالی های پشمی نرم تر نیست. ضمن اینکه به دلیل اینکه به صورت دستی تولید می شوند، نمی توان گره های زیادی از آن را بر روی فرش ایجاد کرد.
پشم گوسفند مرینوس
از دیگر متریال مورد استفاده در فرش افغان، پشم گوسفند مرینوس می باشد که با نام پشم پاکستانی نیز شناخته می شود. این نوع پشم نخ ریسی شده ماشینی می باشد، به همین دلیل تمامی رنگ ها را جذب می کند. پشم گوسفند مرینوس فرآیندی را طی می کند تا نرم و ابریشمی شود اما این نوع نخ دوام پشم غزنی را ندارد.
پشم ولایتی
کنر از ولایت های کوهستانی و جنگلی در شرق کشور افغانستان است. پشم های تولید شده در این منطقه بسیار مرغوب می باشند که تحت عنوان پشم ولایتی در فرش های افغان استفاده می شوند.
پشم بلژیکی
نوعی از پشم های مرغوب که در فرش های افغان استفاده می شود و از کشور بلژبک وارد این کشور می گردد، پشم بلژیکی است. این پشم بسیار نرم، براق، سبک وزن، بادوام و ابریشمی است. فرش های بافته شده با این پشم، قیمت بالایی دارند.
طرح های فرش افغانستان
همانطور که اشاره کوتاهی کردیم، در افغانستان عموما فرش ها با طرح گل های سنتی و یا با طرح های هندسی در رنگ قرمز بافته می شوند.
همینطور لازم است اشاره کنیم که در فرش افغانستانی نقوش مختلف شامل نقوش فیل، هشت ضلعی و همینطور گل های خمیده در رنگ های آبی تیره، خردلی و بژ نیز استفاده می گردند.
فرش های افغانستان با طرح های خال محمدی، فرش آقچه و … از محبوب ترین فرش های افغانستانی می باشند. فرش خال محمدی و فرش آقچه توسط ترکمن های ساکن در شمال و مرکز این کشور بافته می شوند که زمینه آن ها به رنگ قرمز تیره است.
معرفی طرح های فرش افغانی
فرش افعان در چندین طرح متنوع بافته می شود، به طوری که دارای بیش از 30 طرح هستند که در ادامه به برخی از معروف ترین و ظریف ترین سبک های این فرش ایرانی اشاره کرده ایم.
- ترکمنی
- قزاق
- بامیانی
- مزاری
- آقچه
- جوزجانی و چوب رنگ
- گل برجسته
- ظاهر شاهی
- مشوانی
- خال محمدی
- گل موری
- قرقین
- چوب باش
- هراتی
- بلوچی
- قزل اعیاق
- دوتار گل
- ادرسکن
- ساروقی
- · قلعه زالی
- اندخوئی
- واس برکلی
- قالی گل پلیت دار
- دولت آبادی
- تخته رنگ
- خواجه روشنایی
- باغچه کندزی
در این مقاله از وبسایت فرش اردهال مشهد، توضیحاتی را پیرامون فرش افغان برای شما عزیزان ارائه کردیم. در صورتی که شما نیز در این زمینه نظری دارید، حتما در بخش نطرات با ما به اشتراک بگذارید.
